Z życia przedszkola

Pedagogika Montessori nadal bardzo aktualna

 

6 maja przypada 70. rocznica śmierci Marii Montessori autorki jednej z najpopularniejszych koncepcji pedagogicznych. Urodzona we Włoszech lekarka stworzyła swoją metodę na początku XX wieku. Dzięki ponadczasowym założeniom jest wciąż aktualna i obecna w ponad 25 tys. placówek edukacyjnych na całym świecie.

 

 

Impulsem do jej stworzenia była propozycja zorganizowania placówek przedszkolnych w ubogich dzielnicach Rzymu. Maria Montessori przy realizacji tego zadania korzystała ze swojej wiedzy medycznej, a także z doświadczeń z pracy w klinice psychiatrycznej. Stworzyła system podporządkowany nieskrępowanemu rozwojowi dziecka, w którym wychowawca dostosowuje się do toku tego rozwoju i opiekuje się nim. Metodyka nauczania oraz idee wychowania dzieci bardzo szybko się rozpowszechniły w wielu krajach i są aktualne do dziś. Przygotowane otoczenie, a w konsekwencji, fenomenalny materiał rozwojowy bazujący na poznaniu zmysłowym oraz postawa dorosłego, zachęcająca do doświadczania, wyróżnia metodę Marii Montessori.

 

 

Kilka słów o pedagogice Montessori  

  

Metoda Montessori daje dziecku szansę wszechstronnego rozwoju fizycznego, duchowego, emocjonalnego oraz społecznego, wspiera jego spontaniczną i twórczą aktywność.  

 

Celem metody jest rozwijanie w dziecku indywidualnych cech osobowości oraz formowanie charakteru, zdobywanie wiedzy, a także umiejętności współdziałania.  

 

Jest to realizowane poprzez pomoc dziecku w:  

  • rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły,   

  • wypracowaniu szacunku do porządku i do pracy,   

  • wypracowaniu zamiłowania do ciszy i pracy w skupieniu,   

  • osiąganiu długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem, 

  • wypracowaniu podstaw wewnętrznej dyscypliny opartej na samokontroli, a nie na zewnętrznym przymusie, 

  • uniezależnieniu od nagrody, 

  • formowaniu postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji, 

  • szacunku dla pracy innych, 

  • rozwijaniu indywidualnych uzdolnień, 

  • rozwijaniu umiejętności współpracy, 

  • skupienie uwagi dziecka na rzeczywistości i realnym otoczeniu. 

  

Głównymi zadaniami metody Marii Montessori jest uczenie przez działanie – dzieci zdobywają wiedzę i praktyczne umiejętności poprzez własną aktywność w przemyślanym środowisku pedagogicznym, przy współpracy z nauczycielami. 

Ważne w naszej pracy są:  

  • samodzielność – dzieci swobodnie wybierają rodzaj, miejsce, czas i formę pracy przy zachowaniu reguł społecznych. Rozwijają indywidualne uzdolnienia i uczą się realnej oceny swoich umiejętności, 

  • koncentracja – dzieci ćwiczą dokładność i wytrwałość przy wykonywaniu konkretnych działań, są zachęcane do kończenia zadań, 

  • lekcje ciszy – na nich dzieci uczą się współpracować w cichych zajęciach indywidualnych i grupowych, 

  • porządek – dzieci zdobywają umiejętność przestrzegania porządku w otoczeniu i swoim działaniu, 

  • społeczne reguły – dzieci zróżnicowane wiekowo (trzy roczniki) są w tej samej grupie, sprzyja to wymianie wzajemnych zdolności i umiejętności. 

  • obserwacja – jest kluczem dorosłych do poznania świata dziecka. Nauczyciel z szacunkiem i uwagą obserwuje postępy i trudności dziecka, co pozwala mu poznać jego potrzeby i odpowiadać na nie, 

  • indywidualny tok rozwoju każdego dziecka – dziecko otoczone jest uwagą i indywidualną opiekę nauczyciela. Pracuje według własnego tempa i możliwości, podejmując zadania, do których jest już gotowe.   

 

Dzieci w wieku przedszkolnym poznają świat poprzez zmysły, kiedy dotykają, oglądają, badają – wtedy się uczą. Są na etapie myślenia konkretnego, dlatego tak bardzo dbamy, by zapewnić im kontakt z realnym światem. 

Tak samo ważnym aspektem, jak zdobywanie wiedzy jest rozwój społeczny dziecka. Poprzez doświadczenia bycia w grupie z innymi dziećmi w różnym wieku uczy się, jak wchodzić w relacje z dziećmi i dorosłymi, poznaje zasady społeczne, uczy się współpracy. Są to niezwykle cenne doświadczenia. 

 

 

Otoczenie  

  

Podstawowym warunkiem prawidłowego rozwoju dziecka jest właściwie przygotowane otoczenie, które wspomaga harmonijny rozwój osobowości dziecka – sprawia, że czuje się ono szczęśliwe i radosne, gdzie szybko i chętnie się uczy. 

Najważniejszymi elementami tego otoczenia są: wolność, porządek, kontakt z rzeczywistością i naturą – precyzyjnie przygotowany ogród, zagospodarowany w bogatą roślinność i zasiedlony przez zwierzęta (budki lęgowe dla ptaków ,kury, jeż) warzywniak, pole truskawkowe, wiele drzew i krzewów owocowych- sprawiają, że dziecko namacalnie doświadcza zmian zachodzących w przyrodzie, piękno i przygotowanie klasy (wszystko w klasie musi być dobrze zaplanowane, poukładane, dobrej jakości i atrakcyjne) oraz materiały dydaktyczne. 

Zadaniem materiału dydaktycznego jest wspomaganie rozwoju dziecka, dlatego zwany jest materiałem rozwojowym. Jest rozmieszczony w klasie w taki sposób, że tworzy logicznie uporządkowaną całość programową. Umożliwia on wyjście w uczeniu się dziecka od doświadczenia i poznania zmysłowego. Służy nie tylko rozwojowi intelektualnemu, ale także kształtowaniu się osobowości.  

 

Oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych zwany Materiałem Montessori posiada takie cechy:  

 

  • prostota, precyzja i estetyka wykonania, 

  • stopniowanie trudności, 

  • dostosowanie do potrzeb rozwojowych dziecka, 

  • budzi ciekawość i zainteresowanie dziecka, 

  • młodsze dzieci uczą się na konkretach, później stopniowo zastępowanych coraz bardziej abstrakcyjnym materiałem, 

  • samodzielna kontrola błędów, 

  • pomoce tworzą ciągi tematyczne, 

  • ograniczenie – dana pomoc występuje tylko w jednym egzemplarzu. 

 

                 

Maria Montessori podzieliła materiał dydaktyczny na:  

  • dział życia praktycznego, związany z samoobsługą, troską o otoczenie i środowisko, 

  • dział sensoryczny, rozwijający poznanie zmysłowe, służy pobudzaniu aktywności umysłowej, 

  • dział matematyki, początkowo pracuje się na konkrecie, z czasem dziecko przechodzi do materiałów bardziej abstrakcyjnych 

  • dział języka, poznawanie liter, budowanie wyrazów, pisanie i czytanie 

  • dział kultury (geografia, historia, botanika, zoologia)